GAS grafiek maakt stress zichtbaar

De GAS grafiek maakt de natuurlijke stress reactie van het lichaam op veranderingen zichtbaar. Stress zorgt dat homeostase (interne balans) in het lichaam in stand blijft.

Door het het lichaam te belasten past deze zich aan en bouwt het een betere conditie op. Teveel stress zorgt daarentegen ervoor dat het lichaam niet in staat is om alles te verwerken. Hiermee bouw je niet op maar neemt je weerbaarheid juist af!

Het is vaak lastig te vatten met ons Nederlands calvanistisch arbeidsethos, maar naast hard werken is rusten (herstel) onmisbaar voor groei. Dit klinkt misschien logisch , maar in “modern life” is dit lastiger dan je denkt. Waarom? Omdat we dagelijks meer prikkels dan ooit ontvangen waardoor we niet voldoende ruimte krijgen om tot rust te komen. De GAS grafiek maakt dit duidelijk zichtbaar.

De oorzaken van stress variëren, maar je lichaam reageert wel op dezelfde manier. Door dit goed te begrijpen is een betere omgang met stress mogelijk.

De GAS grafiek (General adaptation syndrome) toont de korte en lange termijn effecten van stress. De reactie van het lichaam op stress verloopt namelijk altijd via dezelfde opvolgende fasen.

In eerste instantie is er sprake van een kortdurige verminderde weerstand van het lichaam op de stressor. Het lichaam heeft even de tijd nodig voordat het op de stressor reageert. In deze fase vinden de primaire reacties freeze-fight-flight plaats.

Het lichaam start al snel interne processen op die ervoor zorgen dat het lichaam zich aanpast aan de stressor. Het proces versterkt zich en het lichaam bouwt weerstand (conditie) op tegen deze specifieke stressor.

Deze fase kent 2 mogelijkheden, dit hangt af van het feit of er nog wel of geen sprake is van belasting door de originele stressor. Is er geen belasting meer dan vindt herstel plaats en bij blijvende belasting put het lichaam langzaam uit.

Het lichaam krijgt na de belasting de tijd om te herstellen van de stressor en weer terug te keren naar homeostase. Dit lukt enkel als de stressor niet meer actief is! Het lichaam heeft nu een verhoogde weerstand tegen deze stressbron ontwikkelt (conditionering).

Hier is er sprake van een aanhoudende stressor, het lichaam gaat decompenseren. Als deze fase te lang aanhoudt loopt het lichaam langdurige of chronische schade op. De grafiek toont duidelijk dat chronische stress leidt tot uitputting.

De GAS grafiek laadt duidelijk zien wat de reactie is op een stressbron. Maar natuurlijk komen we dagelijks meerdere stressoren tegelijk tegen. Alle prikkels en belasting geven in meer of mindere maten een stressreactie die samen zorgen voor een gezamenlijke “allostatic load”. Als het systeem niet in staat is om deze hoeveelheid stress te verwerken raakt het overbelast.

Op korte termijn vermindert dit direct je prestaties en is er meer tijd nog voor herstel. Als overbelasting te lang aanhoudt volgt uitputting van de hertselprocessen in het lichaam.  Dit noemt men “allostatic overload” en het lichaam is in deze situatie niet meer in staat om zich te herstellen. Uiteindelijk leidt dit tot uitputting en meer kans op ziek worden.

Onderstaande korte video legt op een eenvoudige manier uit wat allostatic load betekent.

De GAS grafiek maakt duidelijk zichtbaar dat een continu blootstellen aan stress leidt tot uitputting. Aandacht nemen voor herstel is onmisbaar voor een duurzaam vitaal en gezond leven. Het belang van bewust tijd nemen voor herstel geldt in onze moderne samenleving met tal van stressbronnen meer dan ooit.

Hoe bewust ben jij bezig met het managen van je dagelijkse stressbelasting? Plan jij bewust activiteiten om uit te rusten en weer op krachten te komen?

Ik ben erg benieuwd hoe jij dit aanpakt, zodat we daar allemaal iets van kunnen leren.